เพื่อนร่วมทางที่ดี

เพื่อนร่วมทาง

พวกเราไม่มีพระพุทธเจ้ามาเร่งเร้าเราแล้ว ก็ต้องฝึกตัวเอง กระตุ้นตัวเอง คนที่อินทรีย์แก่กล้า มันกระตุ้นตัวเองได้ พวกอินทรีย์อ่อนๆ พอห่างครูบาอาจารย์ไปแล้วใจก็ฝ่อ ขี้เกียจปฏิบัติ ไปเพลินๆ อยู่กับโลก ฉะนั้นนักปฏิบัติจำนวนมาก ก็จะมีเพื่อน เป็นเพื่อนที่ปฏิบัติด้วยกัน เรียกโก้ๆ ว่ามีกัลยาณมิตร อย่างเวลาเราภาวนา เรามีเพื่อนไปหาครูบาอาจารย์ด้วยกัน ไปฟังด้วยกัน แล้วก็มาลงมือปฏิบัติ เวลาฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งท้อแท้ใจ อีกฝ่ายหนึ่งก็กระตุ้นเร่งเร้า มันท้อได้ไม่นาน ถ้าเรามีเพื่อนร่วมทางที่ดี แต่ถ้าเพื่อนร่วมทางไม่ดี อย่ามีดีกว่า ไปคนเดียวดีกว่า

พระพุทธเจ้าท่านก็บอกว่า ถ้าเราไม่มีเพื่อนร่วมทางที่ดีกว่าเรา หรือเสมอกับเรา ไปคนเดียวดีกว่า พวกไม่เอาไหนมันถ่วงเรา ทำให้เราขี้เกียจปฏิบัติ หรือท้อใจที่จะปฏิบัติ เวลาที่เราลงมือปฏิบัติ มันจะมีปัญหาตลอดเส้นทางของการปฏิบัติ เพราะมันเป็นเส้นทางที่เราไม่เคยเดินผ่าน อย่างครูบาอาจารย์ท่านเดินผ่านมาแล้ว ท่านมองปั๊บท่านรู้แล้ว โอ๊ย ง่าย ตัวนี้ง่าย แก้ง่ายๆ ของเรามันยากไปทุกตัว ตัวนี้ก็ยากๆ ไม่รู้จะทำอย่างไรเลย ก็ใช้ความสังเกตให้มาก ที่ทำอยู่นั้นกุศลเจริญขึ้น หรืออกุศลเจริญขึ้น หรือกุศลหยุดนิ่ง ไม่เจริญ อกุศลก็ยังอยู่ ใช้ความสังเกตเอา

ตอนหลวงพ่อภาวนา หลวงพ่อก็มีเพื่อนร่วมทางคนหนึ่ง เป็นรุ่นน้องในที่ทำงาน ไปหาครูบาอาจารย์ด้วยกัน แล้วก็ฟังมาด้วยกัน แต่ก่อนครูบาอาจารย์ไม่ให้อัดเทป อัดเทปก็ไม่ได้ นั่งจดก็ไม่ได้ ให้นั่งทำความสงบไป แล้วท่านก็พูดธรรมะให้ฟัง 2 คนฟังแล้วก็ออกมา แล้วก็มาแชร์กัน ว่าเข้าใจตรงกันไหม พอความเข้าใจเห็นว่าตรงกัน ต่างคนต่างก็ปฏิบัติ ด้วยวิธีการที่แตกต่างกัน ตามจริตนิสัย อย่างหลวงพ่อจะเดินด้วยปัญญา น้องคนนั้นเขาเดินด้วยมีศรัทธาเยอะ มีความเพียรเยอะ หลวงพ่อจะเน้นอยู่ที่สติ สมาธิ ปัญญา ของเขาจะมีศรัทธา วิริยะ สติ จะมีสิ่งเหล่านี้

ฉะนั้นช่วงไหนศรัทธาหลวงพ่อตกลงไป ไปคุยกับเขา เขาพูดถึงครูบาอาจารย์องค์นั้นท่านต่อสู้อย่างนั้นอย่างนี้ เขาไม่ได้เจตนาที่จะบอกเรา แต่ใจเขาศรัทธาเยอะ ครูบาอาจารย์องค์นั้นเป็นอย่างนั้นอย่างนี้ พอเราฟังใจเราก็ฮึกเหิม มีศรัทธาขึ้นมาอีก เข้มแข็ง หรือเวลาเขาภาวนาแล้วจิตมันไปสงบเฉยๆ อยู่ หลวงพ่อก็พูดเรื่องการเจริญปัญญา เราไม่ได้เจตนาสอน แต่ว่าธรรมะมันถ่ายทอดออกมาอย่างนั้นเอง เขาได้ยินเรื่องปัญญา เขาก็ จิตมันก็เดินปัญญาขึ้นมาได้ คือสมาธิของเขาจะน้อยกว่าหลวงพ่อ ให้เขาไปนั่งสมาธิเอง จิตไม่รวม แต่ถ้าเขาเข้าใกล้หลวงพ่อ จิตรวม จิตรวมทันทีเลย จิตตั้งมั่นเด่นดวงขึ้นมาทันที

การมีเพื่อนร่วมทางที่ดี มันหนุน มันเสริมซึ่งกันและกัน เวลาคนหนึ่งขี้เกียจ อีกคนหนึ่งขยันอยู่ กระตุ้นกัน โอ๊ย เราจะขี้เกียจได้อย่างไร เพื่อนเราเขายังภาวนาเข้มแข็งอยู่เลย แล้วเราจะมาขี้เกียจอยู่ ไม่ได้เรื่อง การจะหาเพื่อนร่วมทาง ก็ต้องเลือกให้ดี หลักก็คือหาคนที่ดีกว่าเรา มีศีล มีธรรม หรือเสมอกันอย่างต่ำ ฉะนั้นเพื่อนสำคัญในชีวิตเรา คู่ชีวิตเรา แต่ละคนก็มี มีสามี มีภรรยา ถ้าเราได้สามี ได้ภรรยาที่เสมอกัน มีศีลเสมอกัน มีทิฏฐิ ความคิดความเห็นเสมอกัน ดีด้วยกัน ก็พากันไป ก้าวหน้ากันไป อันนั้นเรียกว่าเรามีเพื่อนร่วมทางที่ดี

เพราะฉะนั้นถ้ายังไม่มี ยังไม่ได้มีแฟน ยังไม่มีอะไร เลือกหน่อย อย่าไปเลือกที่สวยๆ บางคนก็เลือกเอาสวยไว้ก่อน ไม่ทันไรก็ตีกัน มันเข้ากันไม่ได้ คนหนึ่งจะไปวัด คนหนึ่งจะไปเที่ยวผับ ไปกันไม่ได้ แล้วถ้ามันมีไปแล้ว ทำอย่างไร มีไปแล้วก็ต้องพยายามชักชวน เชิญชวน ให้คู่ชีวิตของเรามาปฏิบัติธรรมด้วยกัน มารักษาศีลด้วยกัน มาสร้างคุณงามความดีด้วยกัน โน้มน้าวชักชวนเขา การชักชวนที่ดีที่สุด ไม่ใช่การพูด พูดไม่พอหรอก เราทำตัวให้เขาเห็น แล้วเรามีศีลมีธรรม แล้วชีวิตเราร่มเย็นเป็นสุข เขาเห็น คนใกล้ชิดกัน คนหนึ่งเปลี่ยนนิดหน่อยก็เห็นแล้ว ถ้าคนห่างๆ มองไม่ออกว่าเราเปลี่ยนไปหรือเปล่า ดูยากขึ้น ถ้าคนใกล้ๆ เราเปลี่ยนไม่มาก เขาก็เห็นแล้ว ถ้าเราเปลี่ยนไปในทางที่ดีขึ้นให้เขาเห็นได้ เขาก็จะค่อยเชื่อ อยากปฏิบัติบ้าง

บางคนอยากสอนลูก อยากสอนลูกให้ปฏิบัติ แต่ตัวเองศีลยังไม่มีเลย จะสอนได้อย่างไร หรือปากร้ายด่าโน่นด่านี่ทั้งวัน จะสอนลูกให้สำรวมวาจาอะไรอย่างนี้ ทำได้อย่างไร มันทำไม่ได้ ฉะนั้นถ้าจะสอนลูก ต้องทำตัวอย่างให้เห็น สอนสามีภรรยาของเรา เราไม่ต้องไปสอนเขามาก เราแสดงให้เขาเห็น ปฏิบัติให้เขาดู ถึงเวลาเราไหว้พระสวดมนต์อะไรต่ออะไรของเราไป ไม่ต้องไปเคี่ยวเข็ญเขามาก เคี่ยวเข็ญมากก็รำคาญ แล้วจิตเราก็เศร้าเอง เศร้าหมอง ถ้าเรามีคู่ที่มีศีลเสมอกัน มีทิฏฐิเสมอกัน ความคิดความเห็นไปในทางเดียวกัน ในบ้านจะร่มเย็น ถ้าคนหนึ่งจะเข้าวัด คนหนึ่งจะเข้าบาร์ ไม่ค่อยมีความสุข บางคนก็ผ่อนปรนด้วยการ เอ้า มาตกลงกัน ช่วงนี้ไปวัดด้วยกัน ช่วงนี้จะเข้าบาร์ด้วยกัน ก็พอไหวอยู่ ถ้าใจแข็ง

ถ้าเราหาเพื่อนร่วมทางที่ดีไม่ได้ เดินคนเดียว พระพุทธเจ้าท่านก็สอนให้เดินไปผู้เดียว การเดินคนเดียวไม่ใช่ว่า หย่ากับสามีภรรยา “เดินคนเดียว” หมายถึงว่า เขาจะอย่างไรแก้เขาไม่ได้แล้ว เราปรับตัวของเราเองให้ได้ ถึงเวลาต้องคุยกับเขา ต้องทำโน้นนี้ก็ทำไป แต่ใจเรามุ่งมั่นในการปฏิบัติ มีสติไปเรื่อยๆ ถึงเวลาเราก็ภาวนา ถ้านั่งสมาธิหลับตา หรือเดินจงกรม เขารำคาญ เราก็ทำสมาธิแบบลืมตานี่ล่ะ ลืมตาอยู่เราก็พุทโธๆ ไปในใจเรา ก็ทำได้ นั่งหายใจไป ไม่ต้องหลับตาหรอก เดินจงกรมเขารำคาญ เราก็ไม่ต้องไปทำให้เขารำคาญ เราก็ทำงานบ้าน เคลื่อนไหวไป รู้สึกไป เคลื่อนไหวไป รู้สึกไป นั่นก็คือการปฏิบัติ เราปฏิบัติคนเดียวแล้ว เขาไม่รู้หรอกว่าเราปฏิบัติ เดินคนเดียวก็ได้ เพราะมันเป็นเรื่องงาน

กรรมฐานเป็นงานของจิตใจ เราภาวนาอยู่ในจิตใจของเรา ใครมันจะมารู้ด้วย ฉะนั้นเราก็จะไม่มีความขัดแย้งในครอบครัว ผู้หญิงหลายคนมาปรึกษาคุณแม่ ผู้หญิงจะชอบมาเล่า ช่วงนี้จะเลิกยุ่งเกี่ยวกับสามีแล้ว เลิกนอนกับสามี คุณแม่ก็จะเตือนว่าต้องรู้จักหน้าที่ ไม่ได้ ตอนนี้ศรัทธาแรงกล้า ผู้ชายเป็นศัตรูของพรหมจรรย์ ไม่เอาแล้ว ไม่ต้องการเรื่องโลกๆ แล้ว จะไปนิพพานแล้ว ไม่นานสามีก็ไปมีเมียน้อย มีเมียมากนั่นล่ะ ไม่ใช่มีเมียน้อย คราวนี้คนที่อยากไปนิพพาน ไปไม่ได้แล้ว จะไปไล่ตีกับเมียน้อย ใจมันไม่รู้ว่าตัวเองมีหน้าที่อะไร มีหน้าที่ดูแลครอบครัวก็ต้องดูแล แล้วมาทิ้งหน้าที่บอกว่าจะปฏิบัติ มักจะไปไม่รอดแล้ว

ตรงที่อยากปฏิบัตินั้น มันเป็นศรัทธาวูบวาบ เป็นความศรัทธาที่วูบๆ วาบๆ ประเดี๋ยวก็ศรัทธา ไม่นานก็เสื่อม ส่วนใหญ่ก็จะเป็นอย่างนั้น ธรรมชาติของปุถุชน ศรัทธากลับกลอก เดี๋ยวก็ศรัทธา เดี๋ยวก็ไม่ศรัทธา ฉะนั้นตอนศรัทธาขึ้นมา ก็มาตั้งเงื่อนไขกับตัวเอง ตั้งเงื่อนไขกับคนอื่น เช่น ห้ามมาคุยกับเรา ห้ามพูด นี่ห้ามคนอื่น ในบ้านแทนที่จะสงบร่มเย็น กลายเป็นบ้านที่ร้อน ไม่มีความสุข สุดท้ายอยู่ไม่ได้ พวกเราจำไว้อย่างหนึ่ง เราต้องสร้างบ้านเราให้เย็นให้ได้ ให้ร่มเย็น ข้างนอกร้อน มันเป็นเรื่องธรรมดา เราแก้ไม่ได้ แต่เข้าบ้านแล้วร่มเย็น เราจะอยู่ได้ ชีวิตเราจะอยู่ได้ ถ้าเข้าบ้านแล้วก็ร้อนอีก อยู่ไม่ไหว คล้ายๆ ไม่มีที่ให้หลบภัยเลย